چند سالی است که در تابستان بیشتر مناطق کشور درگیر موج گرما می‌شوند. مانند سایر رخدادهای طبیعی، موج گرما می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بنابراین لازم است که درباره‌ی موج گرما بیشتر بدانیم و با راهکارهای مقابله با پیامدهای آن و روش‌های خنک ماندن در هوای گرم آشنا شویم
موج گرما چیست؟
موج گرما دوره‌ای طولانی‌مدت از دمای بالا و غیرعادی در یک منطقه است. البته درباره‌ی اینکه در موج گرما باید دما تا چه اندازه‌ای افزایش پیدا کند یک معیار جهانی وجود ندارد. هر منطقه در بازه‌ی زمانی مشخص یک میانگین دمایی دارد. برای اینکه در یک منطقه موج گرما در نظر گرفته شود، باید دما از میانگین موجود بالاتر باشد.
معمولاً موج گرما چند روز طول می‌کشد و در این مدت دما در مقایسه با میانگین ۱۰ درجه یا حتی بیشتر افزایش می‌یابد.
موج گرما زمانی رخ می‌دهد که هوا پایدار باشد و معمولاً دلیل آن وجود یک سامانه‌ی پرفشار و فرونشینی هوا است. این سامانه از حرکت هوای نزدیک زمین به سمت بالا جلوگیری می‌کند. این فرونشست هوا مانند یک درپوش عمل می‌کند و هوای گرم زمین را در زیر خودش حبس می‌کند. اگر هوای گرم به سمت بالا حرکت نکند، باران نمی‌بارد و هیچ تغییری نمی‌تواند از گرم‌تر شدن هوا جلوگیری کند.
کودکان، افراد سالخورده و بیماران بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ناشی از گرما هستند. البته همه‌ی افراد در شرایطی که هشدارهای مرتبط با موج گرما را جدی نگیرند یا بیشتر از تحملشان در معرض گرمای شدید قرار بگیرند، ممکن است به بیماری‌های ناشی از گرما مبتلا شوند و این بیماری‌ها می‌توانند به شدت آزاردهنده باشند.
اگرچه سرمای شدید هم می‌تواند خطرناک باشد اما اگر مراقب نباشید و اقدامات مناسبی برای مقابله با آن انجام ندهید، موج گرما خیلی سریع به تهدیدی برای زندگی تبدیل می‌شود. در سال‌های اخیر، گرمای شدید بیشتر از سایر رویدادهای آب‌وهوایی از جمله سیل باعث مرگ‌ومیر شده است. در بین رخدادهای طبیعی، بیشترین تلفات انسانی در یک دهه‌ی گذشته مربوط به گرما است.
راهکارهایی برای مقابله با پیامدهای موج گرما
۱ حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید آب بنوشید. گرمای شدید باعث تعریق بیشتر می‌شود و در این شرایط جبران مایعات ازدست‌رفته بسیار حیاتی است. اگر به اندازه‌ی کافی به بدن آب‌رسانی نکنید، حرارت بدن بیش از اندازه بالا می‌رود. در طول روز و به ویژه زمانی که خارج از منزل، محل تحصیل یا محل کار هستید یک بطری آب همراه داشته باشید تا دچار کم‌آبی نشوید.
۲ هرگز کودکان و حیوانات خانگی را داخل وسایل نقلیه تنها نگذارید. اگر حیوانات خانگی را در خانه تنها می‌گذارید، مطمئن شوید که آب کافی در دسترس آن‌ها قرار داده باشید و هوای خانه خنک باشد.
۳ اگر می‌توانید در گرم‌ترین ساعات روز یعنی بین ۱۰ صبح تا ۴ بعد از ظهر در خانه بمانید. در غیر این صورت، سعی کنید تا جایی که می‌توانید زمان حضورتان در فضای باز را کاهش دهید و از انجام فعالیت‌های بدنی شدید خودداری کنید. بهتر است فعالیت‌هایی را که به حضور در فضای باز نیاز دارند بعد از ساعت ۴ بعد از ظهر انجام دهید.
۴ وقتی در فضای باز هستید، تا جایی که امکان دارد در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرید. می‌توانید از کلاه، چتر و کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنید.
۵ هم‌زمان با استفاده از وسایل سرمایشی، برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید پرده‌ها را باز کنید.
۶ از مصرف الکل، انواع نوشابه به ویژه نوشابه‌های انرژی‌زا، قهوه و سایر نوشیدنی‌های کافئین‌دار خودداری کنید؛ چرا که مصرف این نوع نوشیدنی‌ها باعث کم‌آبی بدن می‌شود. در طول موج گرما به مصرف هیچ کدام از این نوشیدنی‌ها نیاز ندارید.
۷ تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر کنید و در هر وعده غذای کمتری بخورید. به جای مصرف مواد غذایی حاوی کربوهیدرات‌های ساده، مواد غذایی سرشار از مواد مغذی و همچنین مواد غذایی حاوی آب بیشتر یعنی میوه‌ها و سبزیجات را مصرف کنید.
۸ لباس‌های سبک، گشاد، تنفس‌پذیر و رنگ روشن بپوشید. اگر می‌خواهید از کلاه استفاده کنید، حتماً کلاهی را انتخاب کنید که از مواد تنفس‌پذیر تولید شده باشد. لباس‌های تنگ گرما را در خودشان نگه می‌دارند.
۹ در خانواده و دوستان مراقب افراد سالخورده و کسانی که بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های ناشی از گرما هستند، باشید. همچنین به افرادی که به هر دلیلی نمی‌توانند از وسایل سرمایشی استفاده کنند نیز بیشتر توجه کنید.
۱۰ اگر خودتان یا اطرافیانتان علائمی مانند تپش قلب تند، احساس گیجی، غش کردن، سردرد، کرامپ عضلات، سردرد، اسهال یا استفراغ را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید.
